خشک شدن بدن یا سفتی عضلات یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری افراد میتواند در طول زندگی خود آن را تجربه کنند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که عضلات دچار احساس سفتی شده و حرکت دادن آنها مقدور نباشد. این مشکل میتواند در اثر عوامل مختلفی از جمله کم‌تحرکی، کمبود آب بدن، آسیب‌های ورزشی، شرایط پزشکی و استرس رخ دهد.خشک شدن بدن بعد از نشستن در مدت زمان طولانی، یکی از شایعترین انواع آن است.
سفتی عضلات همچنین میتواند با درد، گرفتگی و ناراحتی همراه باشد. این شرایط معمولاً نگران کننده نیستند و با درمان‌های خانگی و کشش قابل درمان خواهند بود. در این مقاله از طبینجا، به بررسی جامع مشکل خشک شدن عضلات بدن، علت‌ها و علائم سفتی عضلات، روش‌های تشخیص و درمان‌های موثر خواهیم پرداخت.
علت خشک شدن بدن و سفتی عضلات چیست؟
موارد مختلفی وجود دارد که می تواند باعث خشک شدن عضلات بدن شوند، از جمله:
پیچ خوردگی و کشیدگی
شایعترین علت خشکی عضلات پا، پیچ خوردگی یا کشیدگی است که میتواند عضلات و رباط‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. کشیدگی زمانی رخ می‌دهد که فیبرهای عضلانی کشیده یا پاره شوند. کشیدگی به خصوص در پاها و کمر شایعتر است.
اما رگ به رگ شدن زمانی اتفاق می‌دهد که رباط‌ها کشیده، پیچ خورده یا پاره شده باشند. رباط‌ها نوارهای بافتی در اطراف مفاصل هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل میکنند.
برخی از مناطق عمومی مستعد پیچ خوردگی عبارتند از:
• زانو
• مچ پا
• مچ دست
• شست
علائم دیگر مرتبط با پیچ خوردگی و کشیدگی عبارتند از:
• درد
• ورم
• کبودی
• حساس بودن به لمس
• قرمزی
ورزش
در کنار رگ به رگ شدن و کشیدگی، ورزش یا فعالیت جسمانی ممکن است باعث خشکی عضلات بدن شود. دلیل اصلی این سفتی عضلات، ورزش یا کار سخت بدنی است. اغلب، این سفتی عضلانی زمانی اتفاق می‌افتد که شما یک تمرین یا برنامه ورزشی جدید را شروع کرده باشید یا شدت و مدت زمان فعالیت ورزشی روتین خود را افزایش دهید.
وقتی چنین شرایطی اتفاق می‌افتد، عضلات باید بیشتر کار کنند و این باعث آسیب میکروسکوپی فیبرهای عضلانی و در نتیجه سفتی یا درد میشود. از این نوع آسیب گاهی اوقات به عنوان درد عضلانی تأخیر یافته (DOMS) نیز یاد می شود.
هر حرکتی میتواند باعث بروز DOMS شود، اما معمولاً این شرایط به دلیل موارد زیر ایجاد میشود:
- آهسته دویدن یا دویدن در سرازیری
- استفاده از وزنه
- انجام تمرینات اسکوات
- انجام تمرینات هل دادن
پلی میالژی روماتیکا
پلی میالژی روماتیکا یا آرتریت گیجگاهی (Polymyalgia rheumatic) یکی از دلایل خشک شدن بدن به حساب می‌آید. این بیماری معمولاً قسمت بالای بدن، از جمله شانه‌ها، گردن، بازوها و همچنین معمولاً باسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. میانگین سنی افراد مبتلا به پلی میالژیا روماتیکا 70 سال است و برخی از افراد تا رسیدن به 80 سالگی به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. علت ایجاد این بیماری هنوز مشخص نشده است.
برخی دیگر از علائم پلی میالژیا روماتیکا شامل موارد زیر می گردد:
• مشکلات خواب
• مشکلات پوشیدن لباس
• مشکلات تغییر پوزیشن، مانند پیاده شدن از صندلی یا ماشین
گزش یا نیش زدن
گزش یا نیش حشرات هم یکی از دلایل ساده برای خشک شدن بدن است، به خصوص اگر نیش آلوده‌ای داشته باشند. گزش و نیش حشرات گاهی باعث سفتی عضلات شده و در برخی موارد ممکن است باعث ایجاد توده‌ای متورم و قرمز روی پوست شود که میتواند خارش دار و حتی دردناک باشد.
موجوداتی که معمولاً در اثر گاز یا گزش آنها ممکن است باعث سفتی عضلات شوند عبارتند از:
• زنبور
• زنبور قرمز
• خر مگس
• کنه
• پشه‌ها
• کک
• عنکبوت
علائم گزش یا نیش معمولاً طی چند روز بهبود می‌یابند، اما برخی از افراد واکنش‌های آلرژیک دارند که ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند.
گرفتگی پس از گزش حشرات همچنین میتواند با شرایط جدی تری مانند بیماری لایم، مالاریا یا تب خال دار کوه راکی همراه باشد. این شرایط همچنین علائم دیگری مانند تب و بی حالی را ایجاد می‌کند.
عفونت‌ها
برخی از عفونت‌ها علاوه بر ایجاد علائم بارز عفونت ممکن است باعث خشک شدن بدن شوند. این عفونت‌ها عبارتند از:
• کزاز، یک عفونت باکتریایی که معمولاً با خاک و کثیفی مرتبط است
• مننژیت، عفونت مغز و نخاع
• HIV
• بیماری لژیونر
• فلج اطفال
• مونونوکلئوز عفونی
• لوپوس
• آنفلوانزا
داروها
برخی از داروها می‌توانند باعث خشک شدن بدن شوند. سفتی عضلات یک عارضه جانبی رایج استاتین‌ها یا داروهایی است که برای کاهش کلسترول تجویز میشود.
داروهای بیهوشی که قبل از جراحی استفاده می‌شوند همچنین می‌توانند سفتی عضلات در طی ساعات و روزهای بعدی را دامن بزنند.
علل دیگر خشک شدن اعضا بدن
موارد دیگری که ممکن است منجر به سفتی گهگاه عضلات شوند عبارتند از:
سندرم خستگی مزمن که باعث خستگی مفرط، ناهنجاری‌های خواب و درد عضلانی میشود.لخته شدن خون، شرایطی که در آن گرفتگی عضلات به دلیل کمبود جریان خون در عضلات، معمولاً در پاها، رخ می‌دهد.
- دیستونی، نوعی بیماری که باعث انقباضات عضلانی تصادفی و غیرارادی میشود.
- فیبرومیالژیا، یک اختلال مزمن که میتواند باعث درد و سفتی عضلات شود.
- لوپوس، یک بیماری التهابی مزمن است که میتواند باعث درد و سفتی در مفاصل شود.
- آرتریت روماتوئید، که یک اختلال التهابی مزمن است و بر مفاصل، به ویژه در دست‌ها و پاها تأثیر می‌گذارد.
- کمبود فعالیت بدنی روزانه
- کم آبی بدن، آب برای عملکرد صحیح عضلات ضروری است و کمبود آن میتواند به خشکی و سفتی منجر شود.
- داشتن اضافه وزن
- استرس مزمن میتواند باعث تنش عضلانی و سفتی شود.
- داشتن رژیم غذایی ضعیف و کمبود برخی مواد مغذی مانند منیزیم و پتاسیم میتواند به گرفتگی عضلات و سفتی منجر شود.
- عدم پوزیشن درست خواب
- بودن در یک محیط سرد یا مرطوب
- با افزایش سن، انعطاف‌پذیری مفاصل و عضلات کاهش می‌یابد.
برای گرفتگی و خشکی عضلات چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بیشتر موارد سفتی و گرفتگی عضلات به خودی خود و یا با کمک داروهای خانگی برطرف می‌شوند، اما سفتی طولانی مدت یا مکرر میتواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد.
اگر دچار خشکی کل بدن همراه با علائم اضافی مانند تب، درد، ادرار کدر یا ورم شده اید، بهتر است با یک پزشک داخلی در این باره صحبت کنید.
اگر پس از نیش یا گزش حشرات، خشکی بدن را تجربه می‌کنید، باید با پزشک متخصص صحبت کنید، خصوصاً اگر علائم آلرژی داشته باشید.
اگر به دنبال مصرف داروی تجویزی این علامت را احساس کردید، بهتر است این مورد با پزشک خود در میان بگذارید.
دقت کنید که برای یک تشخیص درست، بایستی تمامی علائم خود را با پزشک در میان بگذارید، حتی مواردی که به نظر کم اهمیت و دور از انتظار هستند.
پزشک برای تشخیص علت خشکی بدن و سفتی عضلات، سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون، تصویربرداری و الکترومیوگرافی نیز تجویز شود.
راه‌های درمان خشکی و گرفتگی عضلات بدن
درمان خشکی بدن و سفتی عضلات بسته به علت اصلی آن متفاوت است. برخی از روش‌های درمانی رایج عبارتند از:
- دارودرمانی: داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، شل‌کننده‌های عضلانی و داروهای تسکین‌دهنده درد ممکن تجویز شوند.
- فیزیوتراپی: تمرینات کششی و تقویتی تحت نظر فیزیوتراپ میتواند به بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش سفتی عضلات کمک کند.
- گرمادرمانی و سرمادرمانی: استفاده از گرما یا سرما میتواند به کاهش درد و اسپاسم عضلانی کمک کند.
- ماساژ درمانی: ماساژ میتواند به کاهش تنش عضلانی و بهبود گردش خون کمک کند.
- درمان‌های مکمل: برخی درمان‌های مکمل مانند طب سوزنی و طب فشاری نیز ممکن است مفید باشند.
راهکارهای پیشگیری از خشکی و گرفتگی عضلات
- فعالیت بدنی منظم: انجام ورزشهای هوازی و تمرینات قدرتی به طور منظم به حفظ انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات کمک می‌کند.
- نوشیدن آب کافی: اطمینان حاصل کنید که روزانه مقدار کافی آب بنوشید.
- تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها به سلامت عضلات کمک می‌کند.
- مدیریت استرس: تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و یوگا می‌توانند به کاهش تنش عضلانی کمک کنند.
- گرم کردن قبل از ورزش و سرد کردن بعد از ورزش: قبل از انجام هرگونه فعالیت بدنی، بدن خود را به خوبی گرم کنید. همچنین بعد از ورزش با انجام تمرینات کششی بدن خود را سرد کنید.
- استفاده از تجهیزات حمایتی: در صورت نیاز از بانداژ یا بریس برای حمایت از مفاصل استفاده کنید.
(1)
اگر خشکی، درد و یا گرفتگی بدن را تجربه می کنید، می توانید با متخصصین ارتوپدی طبینجا در این باره مشورت کنید.
برای رفع گرفتگی عضلات چه مواد غذایی مفید است؟
مواد غذایی مانند موز، آووکادو، اسفناج، بادام و دانههای روغنی سرشار از مواد معدنی مورد نیاز برای عضلات و بهبود گرفتگی عضلانی هستند.
آیا کمبود خواب میتواند باعث گرفتگی عضلات شود؟
کمبود خواب میتواند باعث افزایش استرس و تنش عضلانی شود.
آیا گرمازدگی میتواند باعث گرفتگی عضلات شود؟
گرمازدگی موجب از دست دادن آب و الکترولیتهای مهم مانند سدیم و پتاسیم که برای عملکرد صحیح عضلات ضروری هستند میشود. در نتیجه کمبود این مواد معدنی میتواند باعث انقباض غیرارادی عضلات و در نتیجه گرفتگی شود.
چه ورزشی برای بهبود گرفتگی عضلات مناسب است؟
ورزشهای کششی و یوگا بسیار مفید هستند. همچنین ورزشهای هوازی مانند پیادهروی و شنا نیز به گردش مناسب خون و بهبود گرفتگی عضلات کمک میکنند .