ملاسما که با اصطلاح لک بارداری نیز شناخته می شود، یک مشکل رایج رنگدانه های پوستی است که باعث ایجاد رنگ تیره، لکه دار و ناهمواری در نواحی در معرض آفتاب، به ویژه در صورت می شود. این وضعیت در زنان از شیوع بالاتری نسبت به مردان برخوردار است و معمولاً برای اولین بار در دهه 20 تا 50 سالگی یا در دوران بارداری ظاهر می‌شود.
اگرچه این شرایط از نظر پزشکی بی خطر است، اما برای بسیاری از افراد تغییر رنگ یک دلیل آزار دهنده برای مراجعه به پزشک محسوب می شود.
لک بارداری چیست؟
این وضعیت با اسامی مختلفی مانند ملاسما کلواسما یا ماسک بارداری نیز نامیده می شود. ملاسما باعث ایجاد هایپرپیگمانتاسیون یا علائم تغییر رنگ می شود که در چنین وضعیتی پوست تیره تر از مناطق اطراف آن به نظر می رسد.
این تغییر رنگ می تواند از کمی تیره تر از رنگ پوست معمولی تا بسیار تیره متغیر باشد. بسته به رنگ پوست و شدت ملاسما، تغییر رنگ می تواند قهوه ای روشن تا تقریبا سیاه دیده شود.
علائم لک بارداری
ملاسماها نمای صافی داشته و برجسته نیستند. لک بارداری درد، سوزش یا خارش ندارند. در واقع، شما هیچ چیز متفاوتی را در مورد این نواحی پوست به غیر از تغییر رنگ آنها متوجه نخواهید شد.
ملاسما در مناطقی از پوست که در معرض آفتاب قرار دارند، اغلب در صورت ایجاد می شود. بالای لب بالایی، روی گونه‌ها، بینی و پیشانی همگی نواحی بسیار رایجی برای یافتن لک حاملگی هستند، اما ملاسما می‌تواند در هر نقطه‌ای از صورت ایجاد شود. اگر چه امکان مشاهده آنها در قفسه سینه، بازوها و قسمت بالایی پشت وجود دارد، البته به این میزان نیست.
یک نشانه کلیدی ملاسما این است که معمولاً به صورت متقارن روی صورت ظاهر می شود. لکه های همسان را می توان روی هر دو گونه مشاهده کرد، یا لکه هایی که به طور یکنواخت در سراسر بینی یا پیشانی ایجاد شده اند.
علت لک صورت در بارداری
ملاسما زمانی ایجاد می شود که ملانین بیش از حد در نواحی خاصی از پوست وجود داشته باشد. ملانین ماده ای است که به پوست، چشم ها و موهای شما رنگ می دهد. افرادی که دارای پوست تیره هستند، ملانین بیشتری تولید می کنند و بالعکس افرادی که دارای پوست روشن تری هستند ملانین کمتری دارند.
ملانوسیت ها سلول هایی در پوست شما هستند که ملانین تولید می کنند. به دلایلی که کاملاً مشخص نیست، این سلول‌ها گاهی اوقات عملکرد خوبی از خود نشان نمی دهند و شروع به تولید ملانین بیشتر در مناطق خاصی نسبت به سایر مناطق می‌کنند. ملانین اضافی نواحی تیره و لکه‌داری را ایجاد می‌کند که ما با نام لک بارداری آن را می‌شناسیم.
عوامل محرک
عوامل محرک خاصی وجود دارد که شما را مستعد ابتلا به ملاسما می کند. هر چه تعداد این عوامل بیشتر باشد، احتمال ابتلا به لک حاملگی در شما بیشتر خواهد شد. اما در برخی موارد ملاسما بدون هیچ عامل محرک ظاهری ایجاد می شود.
چهره شما
اگر رنگ پوست شما زیتونی، متوسط تا تیره است و خیلی راحت برنزه می‌شوید، احتمال ابتلا به ملاسما نسبت به افرادی که دارای رنگ پوستی بسیار روشن یا خیلی تیره هستند، بیشتر خواهد بود. سیاهی چانه شاید یکی از علائم پدیدار شدن ملاسما در صورت باشد.
هورمون ها
ایجاد ملاسما با افزایش هورمون های استروژن مرتبط است. این عامل توضیح دهنده اینست که چرا ملاسما در زنان بسیار شایع تر از مردان است. اگرچه احتمال ابتلای مردان به این شرایط وجود دارد، با این وجود داشتن سابقه خانوادگی قوی، احتمال ابتلای به آن را دو چندان می کند.
از آنجایی که مشکلات تیروئید بر هورمون ها تأثیرگذار است، در صورت وجود مشکلات تیروئیدی، احتمال ابتلا به ملاسما نیز افزایش می یابد.
بارداری
علت اصلی نامگذاری ملاسما یا لک بارداری نیز همین عامل است. تخمین زده می شود که ملاسما تا 70 درصد از زنان باردار را تحت تأثیر قرار می دهد و در سه ماهه دوم یا سوم بارداری بروز می کند.
قرارگیری در معرض نور خورشید
یکی دیگر از عوامل محرک بزرگ در ایجاد ملاسما قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید است. در واقع، ممکن است متوجه شوید که ملاسما در طول ماه‌های آفتابی تابستان نمایان تر است و در طول زمستان کمی محو می‌شود. اشعه ماوراء بنفش خورشید ملانوسیت ها را برای ایجاد ملانین بیشتر تحریک می کند.
در افراد مبتلا به ملاسما، لایه پوستی درم نشانه هایی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید و آسیب نور خورشید را نشان می دهد.
ژنتیک
فرد ممکن است از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به ملاسما باشد. تعداد زیادی از افراد مبتلا به ملاسما نیز خویشاوندانی با این مشکل دارند. بنابراین، در صورت داشتن سابقه خانوادگی، باید تمام تلاش خود را برای محدود کردن سایر عوامل محرک در صورت امکان انجام دهید.
التهاب پوستی
انجام برخی از روش‌های زیبایی پوستی که باعث التهاب پوست می‌شوند، مانند لایه‌برداری شیمیایی و درمان‌های لیزر، نیز می‌توانند باعث ایجاد ملاسما در برخی افراد شوند.
برخی داروها و محصولات آرایشی و بهداشتی
برخی از داروها ممکن است خطر ابتلا به لک بارداری را افزایش دهند. در این لیست، قرص های ضد بارداری و استفاده از روش های هورمون درمانی جایگزین (به دلیل افزایش استروژن)، داروهای ضد تشنج و تتراسایکلین ها قرار دارند. همچنین، هر محصول آرایشی که پوست شما را نسبت به آفتاب حساس تر می کند، ممکن است بیشتر شما را در معرض خطر ابتلای به آن قرار دهد.
درمان لک بارداری
ملاسما یک بیماری خطرناک نیست و لزومی به انجام روش های درمانی برای آن نیست. در برخی موارد، تغییر رنگ ممکن است به مرور زمان محو شود. این شرایط به احتمال زیاد در صورتی اتفاق می افتد که ملاسما در دوران بارداری ظاهر شده باشد.
با این حال، اگر تصمیم به درمان آن دارید، چندین گزینه در اختیار دارید:
داروهای موضعی با نسخه تجویزی
داروهای تجویزی موضعی، پایه اصلی درمان لک حاملگی هستند. بسته به وضعیت شما، پزشک بهترین گزینه درمانی را برای شما تجویز خواهد کرد. برخی از داروهای تجویزی عبارتند از:
- هیدروکینون
- کورتیکواستروئیدهای موضعی
- ترتینوئین
- اسید آزلائیک
- ترانگزامیک اسید
یک داروی خوراکی تجویزی به نام ترانکسامیک اسید برای ملاسما موثر است، اما دارای عوامل خطر است. بهتر است درباره عوارض جانبی داروهای خود با پزشک صحبت کنید.
محصولات بدون نسخه
اگرچه محصولات بدون نسخه موثرترین گزینه برای درمان لک بارداری نیستند، اما ممکن است به مرور زمان به محو شدن تیرگی ها کمک کنند، به خصوص اگر تغییر رنگ نسبتاً جزئی باشد. آنها همچنین همراه با سایر روش های درمانی می توانند به عنوان روش های ترمیمی استفاده شوند، روش هایی مانند:
- اسید گلیکولیک
- عصاره شیرین بیان
- ویتامین C (اسکوربیک اسید)
درمان های رویه ای
در برخی موارد، ممکن است از روش های داخل مطب برای درمان ملاسما استفاده شود. اینها اغلب در کنار سایر درمان های موضعی استفاده می شوند.
- میکرودرم ابریژن
- لایه برداری شیمیایی
- درمان های لیزری
محافظت در برابر آفتاب
هر گزینه درمانی که انتخاب کنید، یک مرحله کلیدی وجود دارد که نباید از آن چشم پوشی کنید: محافظت در برابر آفتاب. وقتی صحبت از ایجاد ملاسما به میان می آید، خورشید عامل بزرگی است. اگر از پوست خود در برابر نور خورشید محافظت نکنید، هیچ درمانی به خوبی کار نخواهد کرد.
هنگامی که درمان ملاسما شما پایان می یابد، محافظت در برابر آفتاب نمی تواند پایان یابد. هنگامی که پوست خود را به نقطه ای رساندید که از نتایج راضی هستید، همچنان باید در روال محافظت از آفتاب خود کوشا باشید. حتی چند ساعت قرار گرفتن در معرض آفتاب محافظت نشده می تواند باعث عود شدید ملاسما شود.
روزانه از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید. شما باید هر روز کرم ضد آفتاب را به عنوان بخشی از روتین مراقبت از پوست خود استفاده کنید، حتی زمانی که هوا ابری است یا فقط زمان محدودی را در خارج از منزل سپری می کنید.
اگر قرار است برای مدت طولانی تری در فضای باز باشید، مطمئن شوید که کرم ضد آفتاب خود را مرتباً تجدید می کنید. پوشیدن کلاه نیز ایده خوبی است.
ناگفته نماند که اگر در حال تلاش برای بهبود ملاسما هستید، چه در زیر نور آفتاب و چه در تخت برنزه کردن، نباید برنزه کنید. شما به خصوص در دوران بارداری نمی خواهید حمام آفتاب بگیرید زیرا در دوران بارداری مستعد ابتلا به ملاسما هستید.
چنان چه می خواهید از ابتلای به لک بارداری در زمان حاملگی جلوگیری کنید، می توانید با متخصصین پوست طبینجا بصورت آنلاین مشورت نمایید.
