دیفتری نوعی عفونت باکتریایی شدید است که عموما مخاط پوشاننده‌ی بینی و گلو را مورد هدف قرار می‌دهد. به دلیل واکسیناسیون گسترده علیه این بیماری، امروزه دیفتری در آمریکا و سایر کشورهای توسعه‌یافته بسیار نادر است.
در متن پیش رو قصد داریم شما را با این بیماری، علل و علائم آن آشنا کنیم.
در این مقاله می‌خوانید:
• دیفتری چیست؟
• علائم دیفتری چیست؟
• علل بروز دیفتری چیست؟
• ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری دیفتری چیست؟
• عوارض بیماری دیفتری چیست؟
• چطور از بروز بیماری دیفتری پیشگیری کنیم؟
• دیفتری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
• دیفتری چگونه درمان می‌شود؟
• چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
دیفتری چیست؟
دیفتری نوعی عفونت باکتریایی شدید است که مخاط پوشاننده‌ی گلو و بینی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این که این باکتری می‌تواند به سادگی و از فردی به فرد دیگر منتقل شود، انجام به موقع واکسیناسیون در پیشگیری از بروز آن تا حد زیادی موثر بوده است.
اگر شک دارید که به دیفتری مبتلا شده‌اید، سریعا با پزشک خود تماس بگیرید. چنانچه دیفتری درمان نشود، می‌تواند آسیب‌های شدیدی به کلیه، سیستم عصبی و قلب بزند. طبق «کلینیک مایو» حدود 3درصد موارد دیفتری کشنده اند. با این که دیفتری قابل درمان است، اما می‌تواند به ویژه در کودکان کشنده باشد.
علائم دیفتری چیست؟
علائم دیفتری بین 2 تا 5 روز پس از مواجهه با عفونت بروز پیدا می‌کنند. برخی افراد هیچ علامتی از خودشان نشان نمی‌دهند و برخی دیگر ممکن است علائم خفیفی مشابه یک سرماخوردگی ساده از خودشان نشان دهند.
علائم شایع شامل:
• لایه‌ی ضخیم و خاکستری که گلو و لوزه‌هاتان را می‌پوشاند( شایع‌ترین و مشخص‌ترین علامت دیفتری)
• گلو درد و خشونت صدا
• تورم غدد لنفاوی گردن
• ترشحات بینی
• تب و لرز
• درد عضلانی
در صورتی که دیفتری پیشرفت کند و شدید شود، علائم زیر ممکن است بروز پیدا کند:
• تنفس دشوار
• لکنت زبان
• تغییر بینایی
• علائم شوک( کاهش شدید فشار خون) از قبیل پوست سرد و رنگ‌پریده، تعریق و افزایش تعداد ضربان قلب
دیفتری پوستی( کوتانئوس)
نوعی دیفتری پوستی وجود دارد که خودش را با علائمی از قبیل قرمزی، تورم و درد مشابه سایر عفونت‌های پوستی نشان می‌دهد. زخم‌هایی که با یک لایه‌ی خاکستری پوشانده شده اند هم ممکن است علامتی از دیفتری پوستی باشد.
با این که دیفتری پوستی در نواحی گرمسیری شایع‌تر است اما در مناطقی از آمریکا با سطح بهداشت پایین و پز ازدحام ممکن است دیده شود.
علل بروز دیفتری چیست؟
دیفتری توسط کورینه باکتروم دیفتریا به وجود می‌آید. این باکتری عموما تمایل دارد سطوح مخاطی گلو را درگیر کند. دیفتری می‌تواند از طریق موارد زیر منتقل شود:
• قطرک‌های هوا: هنگامی که فرد مبتلا به عفونت سرفه یا عطسه می‌کند، تعداد زیادی از قطرک‌های تنفسی آلوده به عفونت در هوا پراکنده می‌شوند که می‌توانند افرادی را که در نزدیکی آن هستند، درگیر کنند. باکتری دیفتریا به سادگی و از این راه می‌تواند گسترش یابد؛ به ویژه در مناطق شلوغ.
• وسایل شخصی آلوده: افراد ممکن است به طور اتفاقی با در دست گرفتن اشیا آلوده فرد مبتلا عفونت را منتقل کنند. همچنین در صورت تماس با زخم آلوده باکتری ممکن است منتقل شود.
افراد مبتلا در صورت عدم دریافت درمان مناسب تا حداکثر 6 هفته پس از ابتلا، می‌توانند افرادی را که واکسیناسیون نشده‌اند، مبتلا کنند؛ حتی اگر از خود هیچ علامتی نشان ندهند.
ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری دیفتری چیست؟
امروزه کودکان تحت واکسیناسیون علیه بیماری دیفتری قرار می‌گیرند. به همین علت بروز این بیماری نسبت به سالیان گذشته به طرز قابل توجهی کاهش یافته است. با این حال دیفتری در کشورهای در حال توسعه که سیستم واکسیناسیون کنترل‌شده‌ای ندارند، همچنان شایع است. در این کشورها کودکان زیر 5 سال و افراد بالای 60 سال بیشتر در معرض ابتلا به دیفتری هستند.
همچنین افراد معرض ابتلا به این بیماری هستند؛ چنانچه:
• واکسیناسیون را به طور کامل انجام نداده باشند و یا دوره‌های آن را تکمیل نکرده باشند.
• به کشوری بروند که واکسیناسیون کامل صورت نگرفته است
• بیماری ضعف سیستم ایمنی داشته باشند از قبیل ایدز
• در شرایط غیربهداشتی یا شلوغ زندگی کنند
عوارض بیماری دیفتری چیست؟
در صورتی که بیماری دیفتری درمان نشود، ممکن است باعث بروز هر یک از موارد زیر شود:
• مشکلات تنفسی
باکتری دیفتری می‌تواند یک سم یا در اصطلاح توکسین تولید کند. این توکسین محل‌های اولیه بروز عفونت از قبیل گلو و بینی را تخریب می‌کند. یک غشای خاکستری تشکیل شده از سلول‌های مرده، توکسین و سایر اجزا این نواحی را می‌پوشاند و می‌تواند در صورت پیشرفت بیماری مسیر تنفس را مسدود کند.
• آسیب قلبی
باکتری دیفتری می‌تواند وارد جریان خون شود و از آن جا به سایر اندام‌ها برود و باعث آسیب به آن‌ها شود. عضلات قلبی یکی از نواحی‌ای است که می‌تواند تحت تاثیر باکتری قرار بگیرد و دچار میوکاردیت یا التهاب بافت عضلانی شود. میوکاردیت می‌تواند خفیف یا شدید باشد. در موارد شدید می‌تواند منجر به نارسایی احتقانی قلب یا CHF و یا حتی مرگ ناگهانی شود.
• آسیب عصبی
باکتری ذیفتری همچنین می‌تواند منجر به آسیب عصب شود. یکی از محل‌های شایع، عصب‌های مجاور گلو هستند که در صورت آسیب ممکن است فرد دچار مشکل در بلع شود. اعصاب بازوها و پاها هم می‌توانند تحت تاثیر قرار بگیرند و در صورت آسیب منجر به ضعف عضلات می‌شوند.
چنانچه سم دیفتری اعصاب مربوط به عضلات تنفسی را آلوده کند، ممکن است عضلات تنفسی فلج شوند. در این صورت ممکن است فرد نیاز به تهویه مکانیکی داشته باشد.
در صورت دریافت درمان مناسب اغلب افراد از این عوارض جان سالم به در می‌برند، اما دوره‌ی بهبودی معمولا آهسته است. براساس اطلاعات سازمان بهداشت جهانی یا WHO دیفتری در 5 تا 10 درصد موارد می‌تواند مرگبار باشد. نرخ مرگ و میر در میان کودکان بالاتر است.
چطور از بروز بیماری دیفتری پیشگیری کنیم؟
پیش از ساخته شدن آنتی بیوتیک‌ها، دیفتری یکی از علل شایع مرگ و میر در میان کودکان بود. امروزه با پیدا شدن آنتی بیوتیک‌ها نه تنها دیفتری قابل درمان است، که با کمک واکسیناسیون قابل پیشگیری هم هست.
واکسن دیفتری با واکسن کزاز و سیاه‌سرفه مخلوط شده است. ترکیب این سه واکسن تنها یک بخش از برنامه جامع واکسیناسیون کشوری است. این واکسن در 5 دوز و در فواصل منظم در بازو یا ران تزریق می‌شود. کودکان در سنین زیر این واکسن را دریافت می‌کنند:
• 2ماهگی
• 4 ماهگی
• 6ماهگی
• 15 تا 18 ماهگی
• 4 تا 6 سال
با این که واکسن در پیشگیری از بیماری دیفتری موثر است اما در برخی کودکان می‌تواند منجر به عوارضی از قبیل تب خفیف، گرگرفتگی و یا خواب آلودگی شود.
دوز بوستر
پس از این که دوره واکسیناسیون کامل شد، به منظور حفظ ایمنی ایجاد شده لازم است دوزهای بوستر واکسن در فواصل منظم تزریق شود. در کودکانی که واکسیناسیون کامل انجام داده‌اند اولین دوز بوستر در حوالی سنین 11 تا 12 سالگی باید انجام شود و سپس هر ده سال یک بار تکرار شود. بوستر به ویژه اگر قصد سفر به مناطق بومی این بیماری را دارید، ضروری است.
دیفتری چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک از شما درمورد علائم همراه و سابقه بیماری‌هایتان سوال می‌کند و سپس گلو و غدد لنفاوی شما را معاینه می‌کند. چنانچه دکتر یک غشا خاکستری بر روی گلو و لوزه‌های شما ببیند، مطمئن می‌شود که به دیفتری مبتلا شده اید. پزشک در مرحله بعد یک نمونه برمی‌دارد و جهت تایید تشخیص به آزمایشگاه می‌فرستد.
دیفتری چگونه درمان می‌شود؟
از آن جایی که دیفتری یک بیماری خطرناک است، پزشک سریعا درمان شما را آغاز می‌کند. قدم اول تزریق داروی آنتی توکسین برای خنثی کردن سم آزادشده توسط باکتری است. چنانچه احتمال می‌دهید که به داروی آنتی توکسسین حساسیت نشان دهید، پزشک خود را در جریان قرار دهید. آن ها از دوزهای کمتر استفاده می‌کنند و به تدریج زیادش می‌کنند.
همچنین پزشک برای شما آنتی بیوتیک از قبیل اریترومایسین و پنی سیلین تجویز می‌کند تا عفونت از بدنتان پاک شود.
در طول درمان پزشک ممکن است از شما بخواهد در بیمارستان بستری شوید تا از گسترش آلودگی به سایر افراد پیشگیری کند. همچنین ممکن است برای افرادی که در تماس نزدیک با شما بودند، آنتی بیوتیک تجویز کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر خودتان یا کودکتان در تماس با فرد مبتلا به دیفتری بوده اید، سریعا به پزشک مراجعه کنید. اگر مطمئین نیستید که کودکتان واکسیناسیون علیه دیفتری انجام داده است یا خیر، بهتر است پزشک خود را ملاقات کنید.
شما می‌توانید با استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصصین عفونی ما نوبت بگیرید.
