سندروم تخمدان پلی کیستیک و بارداری

سندروم تخمدان پلی کیستیک و بارداری

سندروم تخمدان پلی کیستیک نوعی بیماری است که در آن تعادل هورمون‌های جنسی به هم خورده و ممکن است با مشکلات متابولیک از قبیل دیابت همراهی داشته باشد.
این ناهنجاری، تخمدان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما لزوما باعث نازایی نمی‌شود؛ در صورت ابتلا می‌توانید باردار شوید، اما همچنان سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS یکی از دلایل شایع ناباروری است. 

در متن پیش رو قصد داریم ارتباط این بیماری را با بارداری و نازایی بررسی کنیم. 

 

در این مقاله می‌خوانید:

• سندروم تخمدان پلی کیستیک چگونه بارداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

• علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS

• بارداری و سندروم تخمدان پلی کیستیک، درمان ناباروری

• سندروم تخمدان پلی کیستیک و اندومتریوز

• نکته‌ای درباره سلامت روانی

• چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

 

 

دانشمندان تخمین زده‌اند که سندرم تخمدان پلی کیستیک حدود 5 تا 13 درصد از زنان در سنین باروری را مبتلا می‌کند؛ اما این ناهنجاری قابل درمان است.
در زیر توضیح می‌دهیم که این بیماری چگونه بارداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در این باره چه کار می‌توانید بکنید. 

 

سندروم تخمدان پلی کیستیک چگونه بارداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

تعادل هورمون‌ها در افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک به هم می‌ریزد؛ از جمله:

• بالارفتن سطح آندروژن‌ها که باعث بروز صفات مردانه از قبیل رشد موهای زائد می‌شود

• تشکیل کیسه‌های کوچک خوش خیم و محتوی مایع در تخمدان‌ها

• ضخیم شدن لایه خارجی تخمدان

• بالا رفتن سطح هورمون انسولین در بدن

همه این‌ها مواردی هستند که می‌توانند تخمک‌گذاری و فرآیند بارداری را تحت تاثیر قرار دهند؛ یکی از علائم این عارضه، بی‌نظمی سیکل‌های قاعدگی است. 

شیوع نازایی در میان زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک بین 70 تا 80 درصد تخمین زده شده است. 

 

 

علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا در اواخر نوجوانی یا اوایل جوانی بروز پیدا می‌کند. از جمله:

• رشد موهای زائد در صورت یا سایر نواحی از بدن که معمولا در مردها مو رشد می‌کند؛ از قبیل سینه یا شکم 

• نازک شدن موهای سر

• چرب شدن پوست یا بروز جوش

• تیره شدن پوست به ویژه در گردن، کشاله ران و زیر سینه‌ها

• افزایش وزن و یا دشواری در کاهش وزن

علاوه بر موارد گفته‌شده ممکن است دچار مقاومت به انسولین شوید؛ به این معنی که سطح انسولین در خون شما بالا رفته و منجر به بروز دیابت نوع 2 می‌شود. 

علائمی که ممکن است با بارداری مرتبط باشد، شامل پریود نامنظم و یا پریود نشدن( آمنوره) می‌باشد؛ این به این معنی است که تخمک‌گذاری در بدن شما به صورت منظم انجام نمی‌شود و یا کلا انجام نمی‌شود. 

 

 

بارداری و سندروم تخمدان پلی کیستیک، درمان ناباروری

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS وجود ندارد و درمان‌های موجود بیشتر علامتی هستند. درمان نوعی از نازایی که متعاقب سندروم تخمدان پلی کیستیک به وجود آمده است، شامل بهبود تخمک‌گذاری و برطرف کردن مشکل متابولیک زمینه‌ای از قبیل مقاومت به انسولین است. 

داروهای پیشگیری از بارداری انتخاب مناسبی برای زنانی هستند که تمایلی به بارداری ندارند؛ اما از سویی می‌توانند به بهبود روند تخمک‌گذاری کمک کنند. علاوه بر این کمک می‌کنند که پریودها منظم شده و از بروز اندومتریوز در زنان مبتلا به PCOS پیشگیری می‌کنند. 

با این حال پزشک ابتدا با یکسری توصیه‌های سلامتی روند درمان شما را آغاز می‌کند؛ داشتن وزن ایده‌آل به منظم شدن پریود و نیز رسیدن سطح گلوکوز خون به میزان پایه کمک می‌کند. بنابراین رژیم غذایی سالم و انجام ورزش‌های منظم می‌تواند کمک‌کننده باشد. 

علاوه بر این لازم است تاریخ دقیق پریودهایتان را بدانید؛ بدین منظور تقویم‌ها و اپلیکیشن‌های متنوعی وجود دارند که می‌توانند به شما در این زمینه کمک کنند. 

 

 

 

کلومیفن سیترات (کلومید) 

این دارویی است که می‌تواند از طریق مسدود کردن مسیر بازخورد استروژن در مغز، تخمک‌گذاری را تحریک کند. این داروی خوراکی روزانه یک عدد در 5 روز ابتدایی سیکل ماهانه تجویز می‌شود؛ درمان با دوز کم آغاز شده و سپس پزشک ممکن است دوز آن را بالا ببرد. 

کلومیفن سیترات در اغلب زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث تحریک تخمک‌گذاری می‌شود؛ با این حال حدود 15 درصد از زنان مبتلا به حداکثر دوز دارو هم پاسخ نمی‌دهند. 

 

لتروزول

لتروزول یا فمارا یک داروی مهارکننده‌ی آروماتاز است. این دارو در درمان سرطان سینه و تحریک تخمک‌گذاری در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک یا همان PCOS تجویز می‌شود. 

این دارو تولید استروژن را مسدود می‌کند و باعث ترشح هورمون تحریک‌کننده فولیکولی یا همان FSH می‌شود تا تخمک‌گذاری تحریک شود. 

 

متفورمین

این دارو برای درمان دیابت نوع 2 تجویز می‌شود و به بدن کمک می‌کند تا به درستی از انسولین استفاده کند. این دارو خط اول درمان PCO نیست، اما ممکن است برای منظم شدن پریودهای ماهانه و کمک به تخمک‌گذاری تجویز شود. 

این دارو عموما برای درمان نازایی و کمک به بارداری در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تجویز نمی‌شود؛ زیرا به اندازه لتروزول و کلومیفن سیترات در این زمینه موثر نیست؛ اما می‌تواند باعث تحریک تخمک‌گذاری شود. 

بنابراین زنانی که از متفورمین استفاده می‌کنند و قصد بارداری ندارند، لازم است از داروهای پیشگیری از بارداری استفاده کنند تا دچار بارداری ناخواسته نشوند. 

 

گنادوتروپین‌ها

گنادوتروپین ها هورمون‌های تزریقی هستند که برای تحریک تخمک‌گذاری تجویز می‌شوند؛ مصرف این داروها نیاز به ملاقات مکرر پزشک دارد تا سطح پاسخدهی بدن به هورمون‌ها ارزیابی شود. 

 

جراحی

اگر بدن شما پاسخ مناسبی به درمان‌های دارویی نامبرده نشان ندهد، ممکن است لازم باشد نوعی جراحی به نام «دیریلینگ لاپاروسکوپیک تخمدان» انجام دهید. با این حال به ندرت این جراحی انجام می‌شود. 

سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث افزایش ضخامت تخمدان و درنتیجه مهار تخمک‌گذاری می‌شود؛ طی این جراحی، پزشک برش‌های ظریف متعددی ایجاد می‌کند. و پس از آن لاپاروسکوپ به جراح اجازه می‌دهد تا درون محوط شکم را بررسی کند.
در ادامه جراح چند سوراخ بر روی بخش خارجی تخمدان ایجاد می‌کند؛ این جراحی می‌تواند طی 6 تا 8 ماه تخک‌گذاری را بازیابی کند. 

این جراحی عموما تحت بیهوشی عمومی صورت می‌گیرد و نتایج حاصل دائمی نیستند. 

 

 

درمان‌های جایگزین

رژیم غذایی و ورزش

رژیم غذایی سالم در همه افراد ضروری است؛ اما ثابت شده است که رژیم کم چربی و کم کربوهیدارت می‌تواند به طور موثری حساسیت به انسولین را تحریک کند و باعث بهبود مشکل باروری در افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک شود. 

انجام حداقل 30 دقیقه ورزش به مدت 3 بار در هفته می‌تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد. اگر BMI شما بالاست، کاهش وزن می‌تواند به بهبود علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک در شما کمک کند. علاوه بر این مشورت با یک متخصص تغذیه برای دریافت رژیم غذایی مناسب می‌تواند کمک‌کننده باشد. 

 

طب سوزنی

مطالعه‌ای که در سال 2010 صورت گرفت، نشان داد که طب سوزنی می‌تواند از راه‌های مختلفی به بهبود علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک و بارداری کمک کند؛ از جمله:

• افزایش خونرسانی به تخمدان‌ها

• کاهش حجم تخمدان‌ها و کیست‌های تخمدان

• بهبود افزایش قند خون یا هایپرگلیسمی

• کاهش سطح کورتیزول خون

• رسیدن به وزن ایده‌آل

فراموش نکنید علاوه بر این که ضررهای این شیوه هنوز به طور دقیق مشخص نیست، فواید آن هم به طور کامل ثابت نشده است. طب سوزنی برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک به طور کامل مطالعه نشده است و هنوز نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد. 

 

روغن اسانسی

روغن‌های اسانسی عصاره‌های گیاهی هستند که عطرهای متنوعی دارند و مصارف گوناگونی دارند؛ بسیاری از افراد استنشاق عطر این روغن‌ها را آرامش‌بخش می‌دانند و برخی دیگر از این روغن‌ها برای درمان انواع مختلفی از بیماری‌ها استفاده می‌کنند. 

با این حال مطالعات بر روی تاثیر روغن های اسانسی هنوز کامل نشده است. 

مطالعه‌ای که در سال 2017 بر روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد ارتباط بین روغن‌های اسانسی و درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک را بررسی کرد؛ محققین نتیجه گرفتند که نعنا هورمون تستستورون را مهار کرده و باعث تحریک رشد فولیکولی می‌شود و از این رو می‌تواند در درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک موثر باشد. این که این مسئله در انسان‌ها هم صادق است یا خیر، هنوز نیاز به بررسی دارد. 

مطالعات برای اثبات این ادعا هنوز کامل نشده است؛ با این که آروماتراپی یا رایحه درمانی بی‌خطر بنظر می‌رسد، اما ممکن است عارضه هم داشته باشد. 

اگر احساس می‌کنید این روش موثر است، از آن استفاده کنید؛ اما دقت کنید که حتما به شیوه درستی از آن استفاده می‌کنید. از آن جایی که برخی روغن‌های اسانسی با مصرف برخی داروها تداخل دارند، قبل از مصرف هر یک از آن‌ها با پزشک خود مشورت کنید. 

 

داروهای گیاهی و مکمل‌ها

فراموش نکنید حتی داروهای گیاهی هم می‌توانند عارضه داشته باشند و با داروهای مصرفی‌تان تداخل داشته باشند. اگر دارویی برای درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک مصرف می‌کنید، پیش از مصرف هرگونه مکمل یا داروی گیاهی با پزشک خود مشورت کنید. 

مطالعه‌ای که در سال 2017 انجام شد، نشان داد که شواهد اندکی وجود دارد که مکمل‌های امگا-3 و اینوزیتول ممکن است در درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک در زنان مبتلا موثر باشد. شواهد زیادی وجود ندارد که تاثیر مکمل‌ها و داروهای گیاهی را بر روی درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک ثابت کرده باشد. 

در مورد رژیم غذایی خود و مکمل‌هایی که لازم است مصرف کنید با پزشکتان مشورت کنید. 

 

لقاح آزمایشگاهی یا IVF

در مواردی، داروها، جراحی و درمان‌های همراه موثر واقع نمی‌شوند؛ در این موارد انجام IVF می‌تواند کمک‌کننده باشد.
در این صورت تزریق‌های مکرر برای تحریک تخمک‌گذاری خواهید داشت؛ و ممکن است به یک باره تخمک زیادی آزاد کنید. پس از آزاد شدن، این تخمک‌ها با اسپرم لقاح پیدا می‌کنند. 

برخی از تخمک‌های لقاح‌یافته ممکن است برای آینده فریز شوند؛ دیگر سلول‌های تخم برای لانه‌گزینی و بارداری به رحم منتقل می‌شوند. IVF شانس چندقلوزایی را بالا می‌برد. 

 

 

سندروم تخمدان پلی کیستیک و اندومتریوز

چنانچه مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستید و در بارداری دچار مشکل شده‌اید و به درمان‌ها هم پاسخ مناسبی نداده‌اید، پزشک ممکن است دنبال دلیل دیگری بگردد. 

اندومتریوز نوعی ناهنجاری است که در آن بافت مشابه بافت پوشاننده‌ی دیواره داخلی رحم در سایر نواحی بدن از جمله لگن رشد می‌کند؛ این مسئله می‌تواند باعث انسداد لوله فالوپ(لوله ارتباط‌دهنده تخمدان و رحم) شده و باعث آسیب به تخمک یا اسپرم شود. 

براساس داده‌های انجمن زنان و زایمان آمریکا، حدود 40 درصد از زنان مبتلا به نازایی، به اندومتریوز مبتلا هستند. 

علائم اندومتریوز شامل موارد زیر است:

• پریودهای سنگین

• درد لگن در زمان پریود یا مقاربت

• درد حین دفع مدفوع یا ادرار

با این حال همه افراد مبتلا به اندومتریوز علائم نامبرده را تجربه نمی‌کنند. 

مطالعه‌ای که در سال 2019 صورت گرفت، همراهی سندروم تخمدان پلی کیستیک و اندومتریوز را بررسی کرد. در این مطالعه زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک که به کلومیفن سیترات پاسخ ندادند، مورد بررسی قرار گرفتند؛ مشخص شد حدود 7.7 درصد از این زنان مبتلا به اندومتریوز بودند.

 

 

نکته‌ای درباره سلامت روانی

تجربه مشکل در بارداری می‌تواند ناامید کننده باشد و از نظر احساسی شما را درگیر کند. با این که این‌ها مشکلات جسمی هستند اما می‌توانند سلامت روانی شما را تحت تاثیر قرار دهند. 

افسردگی و اضطراب در بین زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک شایع است؛ با این که هنوز دلیل این موضوع مشخص نشده است. اگر دچار افسردگی و اضراب هستید، فراموش نکنید که تنها نیستید. بهتر است علائمتان را با پزشک درمیان بگذارید و او درصورت نیاز شما به یک روانپزشک ارجاع می‌دهد. 

 

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

درصورتی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستید، لازم است برای دریافت درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید. چنانچه قصد بارداری دارید، هرچه زودتر برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک اقدام کنید، پزشک شما را راهنمایی می‌کند و درصورت نیاز به یک فوق تخصص نازایی ارجاعتان می‌دهد. 

 

 

جمع بندی

سندرم تخمدان پلی کیستیک نوعی بیماری است که باعث به هم خوردن تعادل هورمونی در بدن شده و می‌تواند باعث اختلال در فرآیند تخمک‌گذاری شود.  برخی افراد مبتلا به PCOS در بارداری دچار مشکل می‌شوند؛ با این حال درمان‌های دردسترس مناسبی برای این مشکل وجود دارد. 

با انجام مداخله‌های پزشکی مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک مشکلشان در زمینه بارداری برطرف می‌شود. علاوه بر این لازم است بدانید که ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک به این معنی نیست که هرگز نمی‌توانید باردار شوید. علاوه بر این اگر قصد بارداری ندارید، همیشه لازم است از راه‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید؛ حتی در صورتی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستید. 

 

 

شما می‌توانید با استفاده از سامانه طبینجا به صورت آنلاین از متخصصین زنان و زایمان ما نوبت بگیرید.