شكاف كام و لب شايعترين نقص مادرزادي در ناحيه فك وصورت مي باشد و شيوعي معادل 93/0 تا 03/1 از هر 1000تولد در ايران دارد. شکاف هنگامی ایجاد می گردد که حین تکامل جنین در رحم مادر در اتصال دو طرف صورت بهم اختلالی ایجاد شود و در نتیجه دو قسمت صورت بدرستی به هم متصل نشده و شکافی بین آنها ایجاد شود. تشکیل صورت و حفره دهانی در پروسه تکامل نیازمند هماهنگی و اتصالات منظم بافتهای سخت و نرم می باشد. هرگونه اختلال در این نظم و هماهنگی منجربه ناهنجاریهای تکاملی می شود. در طی هفته چهارم جنینی در روز های ۱۹ تا ۵۵ با ظهور زوائد بینی طرفی و میانی و زوائد ماگزیلری اساس تشکیل صورت شکل می گیرد. اتصال ناقص زوائد بینی میانی به هم یا به زوائد ماگزیلری موجب شکاف لب و اتصال ناقص shelves Palatal موجب شکاف کام می شود. شکاف ممکن است فقط لب بالا را شامل شود ویا تا آنجایی پیشرفت کند که سوراخ بینی و کام نرم وسخت را درگیر نماید. شکافهای منحصر به کام ممکن است فقط زبان کوچک را درگیر نمایند و یا وسعت بیشتری یافته کام نرم و سخت، هر دو را تحت تاثیرقرار دهند. معمولا ترکیبی از شکاف لب و کام دیده میشود .
عوامل مستعد کننده بروز کام و لب شکاف دار
عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و شانس از علل ایجاد شکاف کام و لب هستند.
• سن بالای پدر و مادر: در مادران بالای ۳۵ سال احتمال بروز شکاف کام و لب بیشتر است
• ازدواج فامیلی والدین
• داروهای مصرفی توسط مادر
• تولد در خانواده های پر جمعیت
• جنس نوزاد: ابتلا به شکافهای دهانی در جنس مذکر بیش ازجنس مونث می باشد.
• وزن نوزاد هنگام تولد: وزن نوزاد کمتر از ۲۵۰۰ گرم از دیگر عوامل مستعد کننده بروز شکاف کام و لب است.
• سابقه بیماری های زمینه ای در مادر: دیابت حاملگی، تشنج، اختلالات تیروئیدی بیماریهای کلیوی، قلبی و فشار خون حاملگی
عوارض شکاف کام و لب
- در افرادی که شکاف لب و کام یا هر دو را دارنـد ناهنجـاری در انـدازه، شـکل و زمـان تشکیل و رویش دندان ها بیشتر از سایر افراد است و سیستم دندانی شیری و دایمی هر دو متأثر می شـوند.
- بعلت اختلال در مکیدن، نوزادان بخوبی قادر به شیر خوردن نخواهند بود در نتیجه وزن گیری مناسبی نخواهند داشت.
- افززایش ترشحات بینی و ورود ترشحات دهان به بینی و بالعکس و افزایش احتمال انسداد راه تنفسی نوزاد
- ورود ترشحات به ریه و افزایش احتمال ابتلا به عفونت ریه
- افزایش احتمال ابتلا به عفونت های گوش میانی و داخلی
- ناهنجاری گفتاری
درمان شکاف کام و لب
هدف از درمان کودک بهبود تکلم، ظاهر بیمار، غذا خوردن و پیشگیری از عفونت های گوش و ریه است . درمان ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. برای درمان تیمی متشکل از پزشکان جراح گوش و حلق بینی، متخصص کودکان ،جراح پلاستیک، ارتودنتیست، گفتار درمان و رولنشناس نیاز است. در صورت وجود شکاف کام و لب توام، جراحی ترمیم لب در اولین فرصت قبل از شش ماهگی و ترمیم شکاف کام در اولین فرصت قبل از هجده ماهگی صورت می گیرد.
پیشگیری شکاف کام و لب
مصرف اسید فولیک و مکمل های ویتامینی قبل و حین بارداری: خانم هايي كه از مكمل هاي مولتي ويتامين حاوي اسيد فوليك طي دوران بارداري استفاده نموده اند، 50-25 % كاهش در ريسك بروز زايمانهاي همراه با شکاف های دهانی–صورتی نشان دادند.
- پرهیز از ازدواج های فامیلی
- انجام مشاوره ژنتیک قبل از بارداری
- انجام مراقبت های حین بارداری بطور کامل
شما میتوانید با استفاده از سامانه طبینجا بصورت آنلاین از پزشک متخصص ما نوبت بگیرید.